بررسی ترتیب سلولی شبکیه ماهی کفال طلایی (liza aurata)

بینایی در اغلب ماهیان حس بسیار مهمی است و نقش اساسی در تغذیه، تشخیص دشمن، جفت یابی، واکنش های تدافعی از جمله تغییر رنگ برای هماهنگی با محیط و استتار، مهاجرت عمودی و رفتار ماهی نسبت به قلاب ها و دامهای ماهیگیری دارد. قابلیتهای چشم به میزان زیادی توسط ساختار و عملکرد شبکیه تعیین می شود و توانایی شناسایی شکارچیان وطعمه بستگی به حساسیت شبکیه به نور و تشخیص طول موجها دارد. مقایسه بافت شناسی شبکیه چشم ماهیان مختلف نشان دهنده سازش آنها در شدت های نوری مختلف است و ممکن است از روی الگوی ساختمانی شبکیه به محیط و نحوه زندگی یک ماهی پی برد. مطالعه شبکیه و بررسی اهمیت آن تاکنون درماهی کفال طلایی انجام نشده است. این ماهی فاقد خط جانبی بوده، لذا تصورمی شود بینایی در این ماهی ازاهمیت دوچندان برخوردار باشد. نمونه ها به طور زنده از پره های ساحلی بندرانزلی تهیه شدند. در ابتدا آزمایشهای نور و تاریکی روی ماهیان درآکواریومهای جداگانه صورت گرفت. در مرحله دوم آزمایش، مطالعه واکنش شبکیه نسبت به سه رنگ اصلی(آبی، سبز و قرمز) انجام شد. بعد از هر مرحله چشمها خارج شده، در محلول بوئن تثبیت شدند. قرنیه وعدسی برداشته شده و سپس مراحل آبگیری با سریهای الکل، شفاف سازی با گزیلن و قالب گیری با پارافین انجام گرفت. مقاطع طولی وعرضی با ضخامت ? میکرون تهیه و با هماتوکسیلین- ائوزین رنگ آمیزی گردید. مشاهده بافتها با میکروسکوپ نوری والکترونی نشان داد که لایه فتورسپتور دراین گونه دارای سلولهای مخروطی واستوانه ای است. سه نوع سلول مخروطی در شبکیه این ماهی وجود دارد: دونوع سلول مخروطی منفرد با مورفولوژی متفاوت و یک نوع سلول مخروطی دوگانه. برش عرضی شبکیه نیز وجود آرایش خاصی از سلولهای مخروطی در شبکیه کفال طلایی را نشان می دهد که به صورت الگوی موزائیک مخروطی منظم می باشد. آرایش سلولهای مخروطی منفرد به شکل لوزی است و سلول های مخروطی دوگانه با زاویه ?? درجه نسبت به یکدیگر در بین آنها قرار گرفته اند. تنوع سلولهای مخروطی یکی از ویژگیهای خاص شبکیه ماهیان استخوانی است. انواع مختلف سلولهای مخروطی، گیرنده طول موجهای مختلف نور هستند. به عبارت دیگر اگر دو یا چند نوع سلول مخروطی در یک جانور وجود داشته باشد، هر کدام از آنها دارای رنگدانه بینایی با حساسیت طیفی خاص است که انتظار می رود جانور به کمک آنها قادر به تشخیص رنگ شود. تحقیقات قبلی درمورد شبکیه نشان می دهد که حضور و نوع آرایش موزائیک سلول مخروطی دلیلی بر توانایی دید خوب درماهیان است که پژوهش حاضر توانایی دید خوب و رنگی در کفال طلایی را تائید می کند .